موسسه فرهنگی هنری نی قلم تهیه و عرضه محصولات فرهنگی، هنری و مذهبی
شیوه نامه چهل و یکمین جشنواره فرهنگی هنری امید فردا
دستورالعمل بخش نقد آثار فرهنگی و هنری
نقد آثار فرهنگی و هنری
دستورالعمل نقد
نقد اثر خوانش و نگاه متفاوت به اثر است و لزوماً ارزيابی اثر نيست. نگاه منتقدانه موجب پويايي و شكوفايي جامعة بشري و موتور محرك جوامع است و از آنجاييكه انسان موجودي پرسشگر و انديشهورز است همين ويژگي موجب خلق شمار انبوهي آثار فكري و فرهنگي در طول تاريخ شده است. از اين رو بايد به اهميت نقد و نگاه منتقدانه در بين نوجوانان توجه بيشتري شود و اين امر به عنوان مهارتي شناختي- اجتماعي در كنار ديگر مهارتها در دانشآموزان دروني شود.
در جشنوارة فرهنگي و هنري (امید فردا) تلاش كردهايم تا به اين حوزة نوپا توجه بيشتري شود و دانشآموزان تخصصيتر در حوزههاي داستان، شعر، آثار موسيقايي، فيلم، بازي رايانهاي و آثارهنري به نقد بپردازند. شيوهنامه هر بخش علاوه بر اینکه در کتاب راهکارنامه به صورت مبسوط آمده است در معرفی موضوعات نقد نیز به صورت مجزا آمده است تا راهنماي كار علاقهمندان به حوزة نقد باشد:
الف- داستان
در فرايند نقد داستان به موارد زير توجه كنيد:
- پيشتر نقدهاي موجود در مورد داستان را بخوانيد؛ اما صرفاً برداشت و خوانش خود را داشته باشيد.
- بارها و بارها متن را بخوانيد و سعي كنيد به لايههاي زيرين متن نفوذ كرده تا خوانش و برداشت متفاوت از آن را ارائه دهيد.
- در فرايند نقد به زندگينامه نويسنده، بيان خلاصة و پيام اخلاقي داستان نپردازيد. تمركز شما فقط روي نوشته و متن باشد.
- به عنوان شاهد مثال تكههايي از متن را در نوشتهتان عيناً نقل كنيد و آن را ارجاع دهيد.
- در نقد داستان به بيان عناصر داستان از قبيل زاوية ديد، درون مايه، شخصيت پردازي، فضاسازي، طرح داستان، كشمكشها و ديالوگها توجه داشته باشيد. هرچند ممكن است شما در روش نقدتان نيازي به بررسي همة عناصر نداشته باشيد.
- هدف از نقد داستان، فهرست نمودن عناصر ياد شده نيست، بلكه ارتباط آنها با يكديگر و نيز رابطة آنها با كل اثر مدنظر ميباشد.
ساختار نقد داستان:
| تعداد صفحات | توضيحات | عنوان |
| نيم تا يك صفحه | معرفي روش نقد و عناصر داستاني به كار رفته دراثر | مقدمه |
| پنج تا پانزده صفحه | الف-بحث و تحليل داستان با استفاده از روش معرفي شده در مقدمه
ب-مشخص كردن عناصر موثر در داستان و تعيين ارتباط عناصر با يكديگر نيز ارتباط آنها با كل اثر ج-آوردن شاهد مثالهايي از متن داستان د-رعايت ارجاع درون متن بر اساس(نام خانوادگي نويسنده، سال نشر كتاب: شمارة صفحه) |
بدنه |
| نيم صفحه | بيان خلاصه و فشردهاي از مقدمه و بدنه
اينكه آيا اثر داستاني با بهره گيري از عناصر درون متني به انسجام رسيده است يا خير. |
نتيجه گيري |
| اختياري | ارائة پيشنهاد براي بهبود متن در چهارچوب تفكر انتقادي | ارائه پيشنهاد |
| يك صفحه | ذكر منابع و مآخذي كه در نوشتن نقد استفاده شده است به ترتيب حروف الفبا. مانند: نام خانوادگي نويسنده، نام نويسنده، (سال نشر)، نام كتاب، محل نشر، نام انتشارات. | منابع و مآخذ |
مسابقه نقد صرفاٌ مربوط به دانشآموزان دورة دوم متوسطه ميباشد. در مرحلة مدرسه، منطقه و استان دانشآموزان ميتوانند به صورت آزاد كتابهاي داستاني را كه متناسب با گروه سني آنهاست انتخاب كرده و مطابق با الگوي خواسته شده نقد كنند.
موضوعات مرحلة كشوري
دانشآموزان علاوه بر موضوعات مطرح شده در بخش موضوعی جشنواره فرهنگی، هنری امید فردا میتوانند موضوعات ذیل را برای نقد داستان انتخاب نمایند.
سال دهم
رمان «مسابقه دات کام»، حسین بکایی، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
یکی از داستانهای مجموعه«سرقت مُصلِحانه»، جمعی از نویسندگان کودک و نوجوان، انتشارات مدرسه
داستان«خسرو»، عبدالحسین وجدانی، کتاب فارسی پایه دهم
سال يازدهم
رمان«عکس یادگاری بگیریم»، محمدرضا یوسفی، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
یکی از داستانهای «رفاقت به سبک تانک»، داود امیریان،انتشارات سوره مهر
داستان «آذرباد» يا «جاناتان مرغ دريايي»، ريچارد باخ، کتاب فارسي پایه یازدهم
سال دوازدهم
رمان«کارخانه اسلحه سازی»، محمدرضا خبوشان، انتشارات شهرستان ادب
یکی از داستانهای مجموعه«ما اسبها را خسته کردهایم»، مرجان ظریفی، نشر قو
داستان «كباب غاز»، محمد علي جمالزاده، كتاب فارسي پایه دوازدهم
نمون برگ داوري نقد داستان
نام و نام خانوادگي:
استان: منطقه: مدرسه: جنسيت: دختر پسر دورة تحصيلي: پاية تحصيلي:
| 1 | روشمندی، حسن انتخاب رویکردی متناسب با متن، عدم تشت و حاشیهروی | 5 | ||
| 2 | شیوۀ
نقدنویسی |
آوردن شاهدمثال و مصادیق عینیِ متن جهت استناد و پرهیز از کلیگویی، حسن انتخاب شاهد مثالهای متناسب با تحلیل | 10 | |
| 3 | رعایت امانت در ارجاعدهی، بهرهگیری از منابع دست اول و متعدد | 5 | ||
| 4 | روان و سلیس بودن زبان نقد | 5 | ||
| 5 | استخراج عناصر داستانی موجود در متن و فهرست کردن آنها | 5 | ||
| 6 | بررسی انسجام موضعیِ متن (بررسی رابطۀ عناصر داستان با یکدیگر در سطح بیناواژگانی، بیناجملهای، و بیناپاراگرافی) | 15 | ||
| 7 | تفکر انتقادی | بررسی انسجام کلی متن (بررسی رابطۀ عناصر داستان با کل اثر، رابطۀ فصلهای کتاب و خردهروایتها با کل اثر، رابطۀ تصاویر روی جلد کتاب و توی متن با کل اثر) | 20 | |
| 8 | تحلیل زیرساختی و نشانهشناختی (ارائۀ خوانشی متفاوت با روساخت متن، دریافت معانی ضمنی، تحلیل ایماژهای نمادین، استعارات، مجازها، نشانهها در ارتباط با یکدیگر و در ارتباط با کل متن) | 25 | ||
| 9 | وجود رگههایی از نگاه نوآورانه، میزان تفاوت و دوری از نقدهای مشابهی که درخصوص اثر مفروض تا کنون موجود بوده است، جسارت در بیان نگاه مستقل اما مستدَل | 10 | ||
| توضیحات | ||||
| نمرۀ نهایی | 100 | |||
| نام داور | امضا |
ب- شعر
در فرايند نقد شعر به موارد زير توجه كنيد:
1-پيشتر نقدهاي موجود در مورد شعر را بخوانيد؛ اما صرفاً برداشت و خوانش خود را داشته باشيد.
2-بارها و بارها شعر را بخوانيد و سعي كنيد به لايههاي زيرين آن نفوذ كرده تا بتوانيد خوانش و برداشت متفاوت از آن را ارائه دهيد.
3-در فرايند نقد به زندگينامه شاعر، مكان زندگي شاعر، بيان اوضاع سياسي و اجتماعي زمان شاعر، معني كردن شعر(بازگرداني شعر به نثر روان) نپردازيد. تمركز شما فقط روي متن شعر باشد.
5-در نقد شعر به بيان عناصر شعر از قبيل موسيقي، انديشه، قالب، تخيل، ارتباط ابيات با يكديگر، ارتباط واژگان با يكديگر، زبان شعر، تكرار واژگان، نمادها، تصوير(ايماژ)، ابهام و… توجه داشته باشيد. هرچند ممكن است شما در روش نقدتان نيازي به بررسي همة عناصر نداشته باشيد و صرفاً به عناصر برجسته (نه همة عناصر) بپردازيد.
6-هدف از نقد شعر، فهرست نمودن عناصر ياد شده نيست، بلكه ارتباط آنها با يكديگر و نيز رابطة آنها با كل اثر مد نظر ميباشد.
ساختار نقد شعر:
| تعداد صفحات | توضيحات | عنوان |
| نيم تا يك صفحه | معرفي روش نقد و عناصر ادبي به كار رفته دراثر | مقدمه |
| سه تا ده صفحه | الف-بحث و تحليل شعر با استفاده از روش معرفي شده در مقدمه
ب-مشخص كردن عناصر ادبي موثر در شعر و تعيين ارتباط عناصرادبي برجسته با يكديگر و نيز ارتباط آن ها با كل اثر ج-آوردن شاهد مثالهايي از ابيات د-رعايت ارجاع درون متن بر اساس(نام خانوادگي نويسنده، سال نشر كتاب: شماره صفحه) |
بدنه |
| نيم صفحه | بيان خلاصه و فشردهاي از مقدمه و بدنه
اينكه آيا اثر با بهره گيري از عناصر درون متني به انسجام رسيده است يا خير. |
نتيجه گيري |
| اختياري | ارائة پيشنهاد براي بهبود متن در چهارچوب تفكر انتقادي | ارائة پيشنهاد |
| يك صفحه | ذكر منابع و مآخذي كه در نوشتن نقد استفاده شده است به ترتيب حروف الفبا. مانند: نام خانوادگي نويسنده، نام نويسنده، (سال نشر)، نام كتاب، محل نشر، نام انتشارات. | منابع و مآخذ |
مسابقه نقد صرفاً مربوط به دانشآموزان دورة دوم متوسطه ميباشد. در مرحلة مدرسه، منطقه و استان، دانشآموزان ميتوانند به صورت آزاد، اشعاري را انتخاب كرده و مطابق با الگوي خواسته شده نقد كنند.
موضوعات مرحلة كشوري
دانشآموزان علاوه بر موضوعات مطرح شده در بخش موضوعی جشنواره فرهنگی، هنری امید فردا میتوانند موضوعات ذیل را برای نقد شعر انتخاب نمایند.
سال دهم
شعر «دست عشق از دامن دل دور باد / می‌توان آیا به دل دستورداد؟» از مجموعۀ «دستورزبان عشق» از قیصرامین‌پور.
شعر « گفته بودم باز می آیید، آمدید آخر پرستوها/!آمدید از دوردست اما، خسته و پرپر پرستوها» از سید حبیب نظاری
شعر «پاسداري از حقيقت»، سيدعلي موسوي گرمارودي، از كتاب فارسي پایه دهم.
سال يازدهم
شعر«به نانی گرفتند شمشیر ما را » از محمدکاظم کاظمی
شعر «طلایه دار سپاهم! بلند کن سر را/ غم تو می شکند قامت برادر را» از میلاد عرفان پور
شعر«پشت کاجستان برف / برف یک دسته کلاغ» از مجموعۀ هشت کتاب از سهراب سپهری.
سال دوازدهم
شعر« پیچیده شمیمت همه جا ای تن بی سر!» از سعید بیابانکی
شعر«پاسخ بی چون و چرا» از مجموعۀ «ضد» از فاضل نظری.
شعر«خان هشتم»، مهدي اخوان ثالث، از كتاب فارسي3
نمون برگ داوري نقد شعر
نام و نام خانوادگی:
استان: منطقه: مدرسه: جنسيت: دختر پسر دورة تحصيلي: پاية تحصيلي:
| 1 | روشمندی، عدم تشت و حاشیهروی | 5 | ||
| 2 | شیوۀ
نقدنویسی |
استناد به ابیات داخل متن به عنوان شواهد و مصادیق عینی، وام گرفتن شاهد مثالهای متناسب از متون دیگر، پرهیز از کلیگویی | 10 | |
| 3 | رعایت امانت در ارجاعدهی، بهرهگیری از منابع دست اول و متعدد | 5 | ||
| 4 | روان و سلیس بودن زبان نقد | 5 | ||
| 5 | استخراج عناصر ادبی و فهرست کردن آنها (آرایهها، موتیفها و تکرارها، صور خیال، وزن و موسیقی و قوافی درونی و بیرونی، ویژگیهای سبکی، نوآوریها، ابهام، نوع ادبی، قالب) | 10 | ||
| 6 | بررسی انسجام در محور همنشینی (بررسی رابطۀ عناصر شعر با یکدیگر در سطح بیناواژگانیِ هر بیت یا هر اپیسود به صورت منفرد، توجه به تأثیر چینشِ نحوی واژگانِ هر بیت بر برجسته شدن عناصر ادبی) | 15 | ||
| 7 | تفکر انتقادی | بررسی انسجام در محور جانشینی (بررسی رابطۀ عناصر ادبی با کل اثر، رابطۀ اپیسودها و ابیات با یکدیگر، مقایسۀ اثر با آثار مشابه پیشین، مقایسۀ انتخاب واژگان و شگردهای شاعر با انتخابهای بالقوهای که شاعر میتوانست داشته باشد) | 20 | |
| 8 | تحلیل زیرساختی و نشانهشناختی (سفیدخوانی متن و دریافت معانی ضمنی، تحلیل ایماژهای نمادین، استعارات، مجازها، نشانهها، ابهامها در ارتباط با یکدیگر و در ارتباط با کل شعر) | 20 | ||
| 9 | وجود رگههایی از نگاه نوآورانه، میزان تفاوت و دوری از نقدهای مشابهی که درخصوص اثر مفروض تا کنون موجود بوده است، جسارت در بیان نگاه مستقل اما مستدَل | 10 | ||
| توضیحات | ||||
| نمرۀ نهایی | 100 | |||
| نام داور | امضا |
ج- آثار موسیقایی
در فرايند نقد آثار موسیقایی به موارد زير توجه كنيد:
1- پيش از هر مطلبی نمونه نقدهایی كه در مورد آثار موسیقایی است را بخوانيد؛ اما از برداشت مقلدانه بپرهیزید و صرفاً برداشت و خوانش خود را داشته باشيد.
2- چندین بار نقد انتخابی را بخوانيد و سعي كنيد به لايههاي زيرين متن نفوذ كرده و خوانش و برداشت متفاوت از آن داشته باشید.
3- در فرايند نقد به زندگينامة هنرمند، بيان توصیفی و تعریفی از آن بپرهیزید. تمركز شما صرفاً روی اثر و قطعه یا قطعات باشد.
4- بهعنوان شاهد مثال اگر اثر با کلام است، تكههايي از اشعار را در نوشتهتان عيناً نقل كنيد و به آن را ارجاع دهيد.
5-در نقد موسیقی به بيان عناصر موسیقایی از قبيل هماهنگی ساز یا سازها با خواننده، کوک بودن یا ناکوکی سازها، کیفیت خلاقانة اثر، کیفیت آهنگسازی، نحوۀ رنگآمیزی و سازبندی قطعات، شیوۀ خوانندگی و… توجه داشته باشيد. هرچند در شروع راه قرار نیست در نقدتان تمام ابعاد و عناصر مختلف اثر را بررسی کنید.
6-هدف از نقد، فهرست نمودن عناصر یک اثر یا نکات بالا نيست، بلكه ارتباط آنها با يكديگر و نيز رابطۀ آنها با كل اثر مد نظر است.
ساختار نقد:
| تعداد صفحات | توضيحات | عنوان |
| نيم تا يك صفحه | معرفي روش نقد و عناصر موسیقایی به كار رفته دراثر | مقدمه |
| پنج تا پانزده صفحه | الف- بحث و تحليل اثر با استفاده از روش معرفي شده در مقدمه
ب- مشخص كردن عناصر موثر در قطعه و تعيين ارتباط عناصر با يكديگر نيز ارتباط آن ها با كل اثر ج-آوردن شاهد مثالهايي دقیق از اثر موسیقایی د-رعايت ارجاع درون متن اگر از کتابی استفاده کردهاید بر اساس(نام خانوادگي نويسنده، سال نشر كتاب: شماره صفحه) |
بدنه |
| نيم صفحه | بيان خلاصه و فشردهای از مقدمه و بدنه نقد
و آيا اثری خلاق و جذاب و شنیدنی است یا خیر |
نتيجهگيــری |
| اختياري | ارائۀ پيشنهاد در بهبود اثر | ارائه پيشنهاد |
| يك صفحه | ذكر منابع و مآخذي كه در نوشتن نقد استفاده شده است به ترتيب حروف الفبا. مانند: نام خانوادگي نويسنده، نام نويسنده، (سال نشر)، نام كتاب، محل نشر، نام انتشارات. | منابع و مآخذ |
مسابقه نقد صرفاً مربوط به دانشآموزان دورۀ دوم متوسطه ميباشد. در مرحلة مدرسه، منطقه و استان دانشآموزان به صورت آزاد ميتوانند سرودها یا آلبومهایی که متناسب با گروه سنی آنهاست و مجوز وزارت ارشاد یا وزارت آموزش و پرورش را دريافت كرده، انتخاب و مطابق با الگوی خواسته شده نقد كنند.
موضوعات مرحله كشوری
دانشآموزان علاوه بر موضوعات مطرح شده در بخش موضوعی جشنواره فرهنگی، هنری امید فردا میتوانند موضوعات ذیل را برای نقد آثار موسیقایی انتخاب نمایند.
سال دهم
آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو / احمدعلی راغب، اسفندیار قره باغی
آلبوم «جشن پارسی» با آهنگسازی جمعی از هنرمندان نوجوان.
تصنیف «کاروان شهید» شهرام ناظری
سال یازدهم
آلبوم «حریق خزان» به آهنگسازی مهیار علیزاده و با صدای علیرضا قربانی.
آلبوم «ما غروب نمیکنیم» (عاشقانههای ملی نوجوانان ایران) به آهنگسازی امید رهبران، میلاد عرفانپور، شهروز حقی، محمدرضا چراغی و بهنام صبوحی.
تصنیف «والا پیامدار محمد»، فرهاد مهراد
سال دوازدهم
آلبوم «باران تویی» گروه چارتار
سمفونی «خرمشهر»، مجید انتظامی
آلبوم «سِیر» مسعود شعاری و کریستف رضاعی
نمونبرگ داوري نقد آثار موسيقایي
| نام و نام خانوادگي: استان: شهرستان / منطقه/ ناحيه: نام آموزشگاه:
عنوان قطعـه، سرود يا آلبوم انتخابي: دورة تحصيلي: پاية تحصيلي: رشتة تحصيلي: |
||||
| امتياز داور | حداكثر امتياز | موضوع | رديف | |
| 5 | مقدمـــة نقد | مقدمة نقـد | 1 | |
| 15 | تحليل محتوا و كــلام | بدنة نقـد
(محتوا، ساختار) |
2 | |
| 5 | پرهيز از دخالت احساسات و يكسونگري/ رعايت زبان مناسب و ادب نقد | |||
| 15 | توجه به زيبايي كلي اثر در شنيدار و ظاهر توليد شده | |||
| 20 | نقد و تحليل (آهنگسازي، نوازندگي، خوانندگي…) | |||
| 10 | پرداخت همسان به كاستيها و ارزشهاي اثر در فرايند نقد | |||
| 15 | ارائه استدلال و ارجاعات به منابع مكتوب و اصل قطعه، | |||
| 10 | توجه به ارزشهاي ادبي در آثار با كلام | |||
| 5 | نتيجهگيري نقد | نتيجه گيري نقد | ||
| 100 | جمع | 3 |
*قاعدتاً هر نقدي بايد رويكرد و روش( نقد جامعهشناختي، نشانهشناختي، روانشناختي و…) خاصي داشته باشد، با توجه به دشواري كار براي نوآموزان، داوران گرامي به اين نكته توجه داشته باشند.
نظر و پيشنهاد داور:
نام و نام خانوادگي داور : تاريخ و امضا:
د- فيلم
ﺍﻏﻠﺐ مخاطبان يك اثر سينمايي، ﺩﺭﺑﺎﺭة ﺧﻮﺑﯽ ﻳﺎ ﺑﺪﯼ ﺁﻥ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻧﻈﺮ ﻣﯽكنند و ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺳﻠﻴقة ﺧﻮﺩ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﯽ ﻣﯽكنند. ﻣﻨﺘﻘﺪ براي ﻧﻘﺪ ﻓﻴﻠﻢ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺍﺯ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ كه قابليت تعميم داشته باشد ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻧﻘﺪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﮎ ﺑﻬﺘﺮ ﻭ ﺩﻗﻴﻖﺗﺮﯼ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺁﻥ ﺑﺪﻫﺪ ﻭ ﻫﺮ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺍﯼ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺁﻥ نقد، ﺍﮔﺮ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍ ﻧﺪﻳﺪﻩ، ﺑﻪ ﺩﻳﺪﻥ ﺁﻥ ﺭﺍﻏﺐ ﺷﻮﺩ(ﻳﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ) ﻭ ﺍﮔﺮ ﺩﻳﺪﻩ، ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﻬﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﻴﺪﺍ ميﮐﻨﺪ.
در فرايند نقد فيلم به موارد پيشنهادي زير توجه كنيد:
1- ﺍﺣﺴﺎﺳﺎﺕ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻭ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻓﻴﻠﻢ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻧﺪهيد، بلكه با اظهار نظر منتقدانه كه با دانش، آگاهي و شناخت كافي از هنر سينما و اصول و مباني آن همراه است ﺑﻪ ﺩﺍﻭﺭﯼ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻳﮏ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯيد.
2- براي آشنايي بيشتر با چگونگي نقد، نقدهاي موجود در مورد برخي فيلمها را بخوانيد.
3- فيلم را بيشتر از يكبار ببينيد. ابتدا سعي كنيد از ديدن فيلم لذت ببريد، سپس با هدف نقد و بررسي فيلم را تماشا نماييد.
4- در فرايند نقد به زندگينامة نويسندة فيلم، بيان خلاصة فيلم و پيام اخلاقي آن نپردازيد. تمركز خود را فقط به آنچه ميبينيد معطوف داريد و هرگاه لازم شد به عنوان شاهد مثال به صحنه هايي از فيلم اشاره نماييد.
5- ﺑﻪ ﺟﺰﻳﻴﺎﺕ فيلم توجه نماييد.
6- براي انسجام بهتر، بدنة اصلي نقد را به دو قسمت اصلي بررسي و تحليل محتوا و تحليل ساختار اختصاص دهيد.
7- هدف از بررسي محتوا ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺗﻢ ﻭ موضوع اصلي ﻓﻴﻠﻢ و دريافتهاي شما از درونماية فيلم است. توجه به اين نكته كه آثار ارزشمند هنري علاوه بر لاية ظاهري، داراي لايههاي چندگانه هستند و منتقد مي تواند به ﮐﺸﻒ ﻭ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺩﻗﻴﻖ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺍﺳﺘﻌﺎﺭﯼ ﻭ ﻧﻤﺎﺩﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ آشكار نيستند بپردازد.
8- منظور از بررسي ساختار بررسي عناصر تشكيل دهندة فرم فيلم است مانند: فيلمنامه، بازيگر، فيلمبرداري، نور، صدا، طراحي، كارگرداني و…
توجه: مسابقه نقد صرفاٌ مربوط به دانشآموزان دورة دوم متوسطه ميباشد. در مرحلة مدرسه، منطقه و استان دانشآموزان ميتوانند به صورت آزاد یکی از فیلم هایی که مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را دارند، انتخاب كرده و مطابق با الگوي خواسته شده نقد كنند.
موضوعات مرحله کشوری:
دانشآموزان علاوه بر موضوعات مطرح شده در بخش موضوعی جشنواره فرهنگی، هنری امید فردا میتوانند موضوعات ذیل را برای نقد فیلم انتخاب نمایند.
سال دهم
«بیرو» به کارگردانی مرتضی علی عباس میرزایی
«منطقه پرواز ممنوع» به کارگردانی امیر داسارگر
«غلامرضا تختی» به کارگردانی بهرام توکلی
سال یازدهم
«23 نفر» به کارگردانی مهدی جعفری
«بادیگارد» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا
«بدون قرار قبلی» به کارگردانی بهروز شعیبی
سال دوازدهم
«ماجرای نیمروز1 » به کارگردانی محمدحسین مهدویان
« موقعیت مهدی» به کارگردانی هادی حجازی فر
«شبی که ماه کامل شد» به کارگردانی نرگس آبیار
نمون برگ داوري نقد فيلم
| نام و نام خانوادگي: استان: شهرستان /منطقه/ناحيه: نام آموزشگاه:
عنوان فيلم: دوره تحصيلي: پايه تحصيلي: رشته تحصيلي: |
||||
| امتياز داور | حداكثر امتياز | موضوع | رديف | |
| 5 | مقدمه نقد | مقدمه نقد | 1 | |
| 15 | تحليل مضمون و محتوا | بدنه نقد
(محتوا،ساختار) |
2 | |
| 5 | پرهيز از دخالت احساسات و يكسونگري/رعايت زبان مناسب و ادب نقد | |||
| 15 | توجه به فرم و زبان تصويري فيلم(با استفاده از ابزارها و تكنيكهاي سينمايي) | |||
| 20 | نقد و تحليل عناصر (بازيگري، فيلمبرداري، تدوين، طراحي صحنه نور، رنگ، صدا…) | |||
| 10 | پرداخت همسان به كاستيها و ارزشهاي اثر در فرايند نقد | |||
| 15 | ارائه استدلال و ارجاعات صحيح به منابع و متن فيلم | |||
| 10 | نوگرايي و فاصله گرفتن از قرائتهاي سنتي | |||
| 5 | نتيجهگيري نقد | نتيجه گيري نقد | ||
| 100 | جمع | 3 |
*قاعدتاً هر نقدي بايد رويكرد و روش( نقد جامعهشناختي، نشانهشناختي، روانشناختي و…) خاصي داشته باشد، با توجه به دشواري كار براي دانشآموزان، داوران گرامي به اين نكته توجه داشته باشند.
نظر و پيشنهاد داور:
نام و نام خانوادگي داور : تاريخ و امضا:
ه- نقد بازي رايانهاي
در فرايند نقد بازيهاي رايانهاي به موارد زير توجه كنيد:
- در گام نخست صرفاً به انجام بازی پرداخته و فقط در نقش یک گیمر با بازی ارتباط برقرار كنيد. به عبارت دیگر اول گیمر باشيد و سپس منتقد.
- گام دوم: تجربهها بعد از وقوع به خاطره تبدیل می‌شوند و این فرصت را فراهم می‌کنند که مورد ارزیابی و تحلیل قرار گیرند. تحلیل یک تجربه در زمان وقوع سخت‌تر خواهد بود چرا که همزمان بایستی بخشی از تمرکز بر روی بازی و بخشی از تمرکز نیز بر تحلیل بازی متمرکز شود؛ اما تحلیل خاطره چون نیاز به تمرکز بر انجام واقعه نیست بسیار راحت‌تر است. به همین دلیل بعد از اتمام بازی می‌توان با یادآوری خاطره‌های تجربة بازی به تحلیل آن پرداخت. پیشنهاد می‌شود در این مرحله (گام اول و دوم) صرفاً به یادداشتبرداری نکاتی که جلب توجه نموده یا دیده شده اکتفا كنيد.
- از تجربیات گیمرهای دیگر که این بازی را انجام داده‌اند استفاده نماید.
- از تجربیات خود و دیگران با استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی، ویدیو و عکس تهیه نمایید.
- از مستندات منابع مرتبط استفاده نمایید و در خصوص موضوعات اصلی بازی جستجو و پژوهش نموده و با کارشناسان مرتبط مشورت کنید.
- یکی از مباحثی که در نقد و بررسی بازی باید بدان پرداخته شود، داستان بازی است. داستان، سیر آشکار شدن وقایع در بازی است و می‌تواند خطی و از پیش نوشته‌شده یا شاخه‌دار و ناشی از سایر وقایع باشد.
- شناخت شخصیت‌های بازی به درک آن بازی بسیار کمک ميکند. به‌طورکلی شخصیت‌ها و به‌صورت خاص شخصیت‌ها در بازی‌های رایانه‌ای از منظرهای مختلفی همچون وضعیت، ویژگی، وظایف و… قابل‌تقسیم بندی هستند. که توجه به این شخصیت‌ها به‌نقد بازی و پی بردن به اهداف بازی کمک شایانی ميكند.
شناخت ویژگیهای ظاهری، صفات و نگرش‌های فکری، شخصیتی، ویژگیهای احساسی، ویژگیهای معنوی و چگونه درگیر شدن شخصیت در فرايند بازي می‌تواند به شناخت عمیق‌تر و نقد بازی کمک نماید.
| نام ونام خانوادگي صاحب اثر | پاية تحصيلي | نام مدرسه | نام منطقه | نام استان |
| مهر وامضاي مدرسه: |
شناسنامه اثر:
- مسابقه نقد صرفاٌ مربوط به دانشآموزان دورة دوم متوسطه ميباشد. در مرحلة مدرسه، منطقه و استان دانشآموزان ميتوانند به صورت آزاد بازيهاي رايانهاي را كه متناسب با گروه سني آنهاست انتخاب كرده و مطابق با موارد خواسته شده نقد كنند.
- اين مسابقه به صورت انفرادي است.
موضوعات مرحلة كشوري:
دانشآموزان علاوه بر موضوعات مطرح شده در بخش موضوعی جشنواره فرهنگی، هنری امید فردا میتوانند موضوعات ذیل را برای نقد بازی رایانه‌ای انتخاب نمایند.
سال دهم
نبرد آمرلی، پلتفرم رایانه
پیر بابا، پلتفرم موبایل، استودیو مارس، ژانر مدیریتی – شبیه‌سازی – آشپزی، دانلود از توپ مارکت.
شلمرود: قهرمانان افسانه ای، پلتفرم موبایل، استودیو قلنج، ژانر سه تایی(پازل جورکردنی)، دانلود از کافه بازار
سال یازدهم
مختار: فصل قیام، پلتفرم رایانه، ناشر: منادیان بصیرت، ژانر اکشن سوم شخصی، نسخه فیزیکی و لینک قابل خرید.
دلاور 2، فصل وصل، پلتفرم موبایل، استودیو گونای، ژانر اکشن، دانلود از کافه بازار.
بزن بهادر، جنگ همسایه‌ها، پلتفرم موبایل، استودیو تتراپازل، ژانر استراتژی، دانلود از کافه بازار.
سال دوازدهم
مختار: فصل قیام، پلتفرم رایانه، ناشر: منادیان بصیرت، ژانر اکشن سوم شخصی، نسخه فیزیکی و لینک قابل خرید.
آریو، پلتفرم رایانه، ناشر رسانا افزار شریف، اکشن سکوبازی، لینک رایگان در سایت خرید بازی هیولا.
آن سوی باران، پلتفرم موبایل، استودیو کرسنت مون گیمز، ژانر سکوبازی، خرید از کافه بازار.
نمون برگ داوري نقد بازي رايانهاي
نام و نام خانوادگي: كد دانشآموزي صاحبان اثر:
استان: منطقه: مدرسه: جنسيت: دختر پسر دورة تحصيلي: پاية تحصيلي:
| رديف | عنوان | حداكثرامتياز | امتيازكسب شده |
| 1 | شخصیت‌های بازی‌های رایانه‌ای | 10 | |
| 2 | ویژگیهای شخصیت | 10 | |
| 3 | ساختار مراحل بازي(مراحل بازی چگونه است؟ خطی؟ جهان باز؟ میدانی؟ بازیکن چگونه مرحله را بازی کرده و آن را به اتمام می رساند؟) | 15 | |
| 4 | نتيجه گيري | 10 | |
| 5 | ارائه پيشنهاد(ارائة پيشنهاد براي بهبود بازي در چهارچوب تفكر انتقادي) | 15 | |
| 6 | منابع و مآخذومستندات(ذكر منابع و مآخذي كه در نوشتن نقد استفاده شده است به ترتيب حروف الفبا. مانند: نام خانوادگي نويسنده، نام نويسنده، (سال نشر)، نام كتاب، محل نشر، نام انتشارات،ونيزعنوان مستندات(حداكثر يك صفحه) | 15 | |
| 7 | خلاقيت ونوآوري | 10 | |
| 8 | خلاصه نقدبازي(یک خلاصه به عنوان نتیجه نقد که این اثر چه خوبی هایی و چه اشکالاتی دارد حداكثريك صفحه) | 15 | |
| جمع | 100 |
نام و نام خانوادگي وامضاي داوران:
و- نقد آثار هنری
نگاه تیزبین و موشکافانة دانشآموزان علاقمند و با ذوق، در کنار مطالعة مکتوبات عرصة هنری، به کشف رازها و پیچیدگی‌های منجر خواهد شد که لذتی وصف‌ناپذیر را برای وی به ارمغان می‌آورد.
در فرایند نقد اثر هنری به موارد پیشنهادی زیر توجه کنید:
1- از خود بپرسی: این اثر هنری متعلق به کیست؟ کی و کجا خلق شده است؟ پیشینه و تجربة صاحب اثر چیست؟ این اثر چه کارکردی را در بر دارد؟ عکس‌العمل مخاطبین و جامعه در قبال ظهور اثر چگونه بوده است؟ این اثر متعلق به کدام سبک و مکتب هنری است؟
این سوالات منتج به پاسخهایی خواهد شد که مکمل تحلیل اثر و استدلالهای ما از مضمون و محتوای آن است.
2- توصیف کنید: من چه می‌بینم؟ اثر را با دقت و با توجه به همة جزئیات آن مورد بررسی قرار دهید و سپس آن را با همة جزییاتی که مشاهده کردهاید توصیف کنید. واقع گرایانه عمل کنید و به همة آن چیزهایی كه می‌بینید، اشاره داشته باشید.
3- تحلیل کنید: کار چطور سازماندهی شده است؟ به دنبال المان‌ها و اصول به کار رفته در اثر هنری و طراحی غالب آن برگردید و دربارة آن صحبت کنید.
4- ببینید هنرمند از المان‌های هنر چطور استفاده کرده است.
- خطوط: چه با اشاره مستقیم و چه ضمنی، منحنی یا مستقیم و جهت حرکت آنها
- شکل‌ها، فضا و فرم‌ها: آیا شکل‌ها هندسی هستند یا بدون فُرم است؟ خط افق کجاست؟ نقد دید خود به عنوان بیننده را در کار پیدا کنید و بگویید در کجای کار قرار می‌گیرد.
- رنگ‌ها و ارزش آنها: رنگهاي گرم، سرد، روشن، کدر، نرم، برجسته و غیره و اينكه مثلاً در رنگ روشن بازتاب نور چقدر است؟ در رنگ تيره ميزان جذب نور چگونه است و…
- بافت: در مورد بافت هم محیط کار و سوژة اصلی را بررسی کنید و میزان نرمی، زبری، براقی یا کدری آن را مشخص كنيد.
5- به دنبال اصول طراحی بگردید.
- ریتم: آیا تکرار المان‌ها یا تصاویری مشاهده می‌کنید؟
- حرکت: آیا حس حرکت از کار به شما انتقال داده می‌شود؟ چشم در اطراف کار چطور گردش می‌کند؟
- تعادل: رسمی یا متقارن، غیر رسمی یا غیر متقارن؟
- نسبت: نسبت یک قسمت از عکس با کل عکس و یا نسبت یک قسمت با قسمت دیگر چطور است؟ آیا رابطه‌ای وجود دارد؟
- تنوع: تفاوت‌ها و کنتراست‌های موجود در کار به چه صورت است؟
- تاکید: کدام قسمت غالب است و کدام قسمت مغلوب؟
- وحدت: آیا این کار و اثر هنری حس واحد بودن القا می‌کند؟
6- تفسیر کنید. چه اتفاقی در حال افتادن است؟ پاسخ به این سوال چیزی بیش از داستان‌سرایی است. همانند کاری که در ادبیات انجام می‌شود، باید بتوانید داده‌های موجود را تفسیر کنید و تعمیم دهید. باید بتوانید استعاره یا کنایه موجود در کار را دریابید. هنرمند قصد دارد چه چیزی را مخابره کند؟ از هوش، تخیل و شجاعت خود استفاده کنید و مفهوم کار را بیان کنید. این بر پایة تجربیات شخصی و مشاهدات عینی شما است. می‌توانید احساسات خود را بیان کنید که البته آنها باید از مشاهدات و دریافت‌های بصری، پس از تماشای کار نشات گرفته شده باشد.
7- قضاوت کنید. نظر شما دربارة این کار و اثر هنری چیست؟ آیا این کار از نظر بصری یکپارچی لازم را دارد؟ آیا با بیننده ارتباط برقرار می‌کند؟ دربارة موفقیت و یا شکست اثر قضاوت کنید. نظر خود را بر پایة آنچه از قبل نتیجه گرفته‌اید بیان کنید. برای قضاوت باید با خودتان صادق باشید و بدانید چرا چنین احساسی نسبت به این اثر دارید.
توجه: مسابقة نقد صرفاً مربوط به دانشآموزان دورة دوم متوسطه می‌باشد. در مرحلة مدرسه، منطقه و استان دانشآموزان ميتوانند به صورت آزاد هر تابلو هنری مناسب را انتخاب كرده و مطابق با الگوي خواسته شده نقد كنند.
موضوعات مرحله کشوری:
دانشآموزان علاوه بر موضوعات مطرح شده در بخش موضوعی جشنواره فرهنگی، هنری امید فردا میتوانند موضوعات ذیل را برای نقد عکس انتخاب نمایند.
سال دهم
تالار آیینه، اثر کمال‌الملک.
شاهچراغ، اثرحسن روح الامین
هفده شهریور، اثر کاظم چلیپا
سال یازدهم
پنجمين روز آفرينش، اثر محمود فرشچیان.
فالگیر بغدادی، اثر کمال‌الملک
جان فدا، اثر حسن روح الامین
سال دوازدهم
.سوگند هوراتیها، اثر ژان لوئي داويد
ساختن کاخ خورنق، اثر کمال‌الدین بهزاد.
بسیجی، اثر کاظم چلیپا
نمونبرگ داوری نقد آثار هنری
| عالی
10 |
خوب
7 |
متوسط
4 |
ملاک داوری | ردیف |
| سبک شناسی | 1 | |||
| مخاطب شناسی | 2 | |||
| نقد محتوای اثر | 3 | |||
| نقد فرم وشکل اثر | 4 | |||
| نقد تکنیکی اثر | 5 | |||
| نشانه شناسی | 6 | |||
| ساختار ادبی | 7 | |||
| گویا بودن و پرداختن به موضوع | 8 | |||
| تفسیر اثر | 9 | |||
| قضاوت و نتیجه گیری | 10 | |||
| 100 | جمع ملاک‌های داوری | |||
| جمع کل |
